Σε συνέχεια της από 28.11.2025 κατεπείγουσας συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Σύρου Ερμούπολης και όσων ακούστηκαν εκεί και ενόψει της επικείμενης συνεδρίασης της 12.12.2025 όπου θα οριστικοποιηθούν οι παρατηρήσεις του Δήμου επί του των προτεινόμενων σεναρίων του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Σύρου, το Παρατηρητήριο απέστειλε, στον Δήμο, στον ανάδοχο και στην επιτροπή παρακολούθησης της μελέτης του ΤΠΣ, τις παρατηρήσεις και επισημάνσεις του καθώς και πρόσθετες προτάσεις – συμπληρωματικές σε όσες ήδη έχει καταθέσει στη διαβούλευση των 5 ημερών.
Το ζήτημα του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου είναι ιδιαίτερα σοβαρό και θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της Σύρου. Είναι μια από τις ελάχιστες ευκαιρίες προκειμένου να ανασχεθεί, κατά τι, η κερδοσκοπική επέλαση του real estate (και ειδικά σε σχετικά αδόμητες ή και παρθένες περιοχές) η οποία επέλαση κατατρώει τις σάρκες του νησιού μας και υπονομεύει το μέλλον των επόμενων γενεών.
Προτρέπουμε τους συμπολίτες μας να είναι σε εγρήγορση και να πιέσουν το Δήμο ούτως ώστε οι προτάσεις που θα διαμορφώσει να μην παραδίδουν γη και ύδωρ σε μεγάλα ή και μικρά συμφέροντα καταστρέφοντας ότι έχει περισωθεί από το περιβάλλον έως σήμερα.
Οι παρατηρήσεις οι επισημάνεις και συμπληρωματικές προτάσεις που κατέθεσε το Παρατηρητήριο έχουν ως εξής [εδώ σε μορφή pdf]:
Αριθμ. πρωτ.: 493
Ημερομηνία: 08.12.2025
Προς:
1. Δήμο Σύρου Ερμούπολης
Δήμαρχο κ. Αλέξανδρο Αθανασίου
Πρόεδρο Δ.Σ. κα Θεοδώρα Καρτάνου
κ.κ. Δημοτικούς Συμβούλους
ΥΔΟΜ Σύρου Ερμούπολης
2. Ανάδοχο μελέτης ΤΠΣ Σύρου
ΡΟΙΚΟΣ Α.Ε. – ENVECO Α.Ε.
3. Επιτροπή Παρακολούθησης ΤΠΣ
κα. Μαρία Ρόκου
κ. Παναγιώτης Συφαλάκης
κα. Ευαγγελία Σακελλαρίου
Θέμα: Πρόσθετες προτάσεις, παρατηρήσεις και επισημάνεις του Παρατηρητηρίου Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου επί του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου Σύρου σε συνέχεια της από 28.11.2025 συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Σύρου Ερμούπολης
Κυρίες, κύριοι
Σε συνέχεια της από 28.11.2025 κατεπείγουσας συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Σύρου Ερμούπολης με θέμα «Συζήτηση και λήψη απόφασης υποβολής προτάσεων του Δήμου Σύρου Ερμούπολης επί των σεναρίων του τοπικού πολεοδομικού σχεδίου Σύρου Ερμούπολης» και ενόψει της επικείμενης συνεδρίασης της 12.12.2025 όπου θα οριστικοποιηθούν οι παρατηρήσεις του Δήμου επί του δεύτερου προτεινόμενου σεναρίου, σας αποστέλλουμε συνημμένα κάποιες παρατηρήσεις, επισημάνσεις και προτάσεις μας με αφορμή τα όσα ακούστηκαν στη συνεδρίαση.
Παρακαλούμε όπως τις λάβετε υπόψη και τις συνεκτιμήσετε ως συμπληρωματικές των προτάσεων τις οποίες καταθέσαμε στη διαβούλευση αλλά και στον Δήμο με το με αρ. πρωτ. 490/26.11.2025 έγγραφό μας.
Παρακολουθήσαμε, διαδικτυακά, με ιδιαίτερη προσοχή, τη συνεδρίαση. Παραθέτουμε σύνδεσμο για τη γρήγορη πρόσβαση στο βίντεο δεδομένου ότι κατωτέρω θα αναφερθούμε σε σημεία του:
https://www.youtube.com/live/96TUGKcRNfY?si=bqasbc2a7Olv2VLI
Κατ΄ αρχήν μια διαμαρτυρία προς την πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου
Εκφράζουμε τη διαμαρτυρία μας διότι υπήρξε επιλεκτική μεταχείριση των κατατεθειμένων στο Δήμο προτάσεων των συλλογικών φορέων και δη, του Συλλόγου Μελετητών Μηχανικών Ν. Κυκλάδων, της Νομαρχιακής Επιτροπής Κυκλάδων του Τ.Ε.Ε. και του Παρατηρητηρίου Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου. Ενώ οι προτάσεις των δύο πρώτων φορέων αναγνώστηκαν, κατά γράμμα, κατά τη συνεδρίαση, οι προτάσεις του Παρατηρητηρίου όχι μόνο δεν αναγνώστηκαν αλλά ούτε καν επιγραμματικά αναφέρθηκαν. Η πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κα Θ. Καρτάνου θεώρησε αυτονόητη την απαγόρευση της ανάγνωσης των προτάσεών μας όταν ο γραμματέας του Δημοτικού συμβουλίου κ. Π. Χρυσαφίδης ρώτησε αν θα αναγνωστούν όπως και των άλλων φορέων. Η κα πρόεδρος περιορίστηκε να πει ότι οι προτάσεις μας έχουν αποσταλεί στα μέλη του Δ.Σ. και ότι υπάρχουν στη διαβούλευση για όποιον θέλει να τις δει…. (πλην όμως, ακριβώς το ίδιο ισχύει και για τις προτάσεις του Συλλόγου Μελετητών Μηχανικών) [βλ. βίντεο στο 1:40:50].
Κατά τον συμμετοχικό σχεδιασμό του ΤΠΣ (παρούσα φάση) θα πρέπει να ακούγονται και να αξιολογούνται όλες οι προτάσεις των φορέων και των φυσικών προσώπων. Είμαστε βέβαιοι ότι οι ανάδοχοι μελετητές του ΤΠΣ πράγματι ακούν και λαμβάνουν υπόψη τους όλες τις προτάσεις που κατατίθενται (όπως προκύπτει και από την παρουσίαση τους και τις διευκρινήσεις τους κατά τη συνεδρίαση του Δ.Σ.). Όμως έχει ιδιαίτερη σημασία να ακούγονται και να αξιολογούνται και από τους συμπολίτες μας προκειμένου να διαμορφώνουν γνώμη την οποία γνώμη ενδεχομένως θελήσουν να εκφράσουν κατά τα επόμενα στάδια της διαβούλευσης. Είναι γνωστό άλλωστε, ότι, χρήσιμος πολίτης είναι ο ενημερωμένος πολίτης και ειδικά για ένα τόσο κρίσιμο θέμα για την πορεία του τόπου μας. Η φίμωση, ουσιαστικά, ενός –μεγάλου για τα δεδομένα του νησιού- περιβαλλοντικού συλλογικού φορέα δεν εξυπηρετεί την ενημέρωση των συμπολιτών μας. Αντιθέτως επιτυγχάνει την μονόπλευρη ενημέρωσή τους. Ακούγονται μόνο οι φωνές οι οποίες έχουν πρόσβαση σε δημόσια μικρόφωνα και τοπικά μέσα ενημέρωσης ενώ όπως είναι ευρέως γνωστό το Παρατηρητήριο δεν περιλαμβάνεται σε αυτές.
Αναρωτιόμαστε, ποιος είναι ο λόγος που η κα Πρόεδρος -τυπικά και εισηγήτρια του θέματος- αρνήθηκε την παρουσίαση των προτάσεων μας –έστω και στο πλαίσιο ίσης μεταχείρισης των συλλογικών φορέων-; Μήπως ήταν ότι στον τομέα της εκτός σχεδίου δόμησης οι προτάσεις μας διαφοροποιούνταν από τις εκφρασμένες θέσεις των δύο παρατάξεων της πλειοψηφίας, αλλά και των Μελετητών Μηχανικών και της επιτροπής των μηχανικών του Τ.Ε.Ε.; Ή μήπως λόγω των προτάσεών μας σχετικά με τη λειτουργία του Νεωρίου με το οποίο η κα Καρτάνου σχετίζεται επαγγελματικά ως δικηγόρος; Ή μήπως και τα δύο;
Επιτρέψτε μας να διευκρινίσουμε ότι το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου έχει 478 (σήμερα) μέλη, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται άνθρωποι όλων των κοινωνικών ομάδων και πολιτικών αποχρώσεων. Υπάρχουν «μικροϊδιοκτήτες», μεγαλοϊδιοκτήτες» και «ακτήμονες» υπάρχουν επιστήμονες, τεχνικοί, αγρότες, απασχολούμενοι στον τουριστικό τομέα, ελεύθεροι επαγγελματίες, δημόσιοι υπάλληλοι, γιατροί, καθηγητές, δάσκαλοι, καθηγητές πανεπιστημίου και ούτω καθεξής. Η συγκολλητική ουσία όλων αυτών των ανθρώπων είναι η αγάπη τους για το περιβάλλον και η σημαντική ανησυχία τους για την έκθεση όλων μας σε μια ανεξέλεγκτη ρύπανση. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν συμφωνήσει σε ένα καταστατικό πλαίσιο το οποίο και τηρούμε κατά γράμμα. Όλες οι παρεμβάσεις μας στη δημόσια σφαίρα γίνονται χωρίς να συνυπολογίζονται επιμέρους ιδιωτικά μικροσυμφέροντα επιμέρους μελών ή ομάδων, αλλά με γνώμονα το ευρύτερο κοινό καλό και τις καταστατικές μας αρχές.
Όσον αφορά τις προτάσεις μας για το ΤΠΣ επισημαίνουμε ότι στο δυναμικό του Παρατηρητηρίου περιλαμβάνονται μηχανικοί (ελεύθεροι επαγγελματίες και δημόσιοι υπάλληλοι), περιβαλλοντολόγοι, γεωτεχνικοί, νομικοί, κ.α, οι οποίοι καταβάλουν ιδιαίτερη προσπάθεια ούτως ώστε οι προτάσεις μας να είναι ισορροπημένες, τεχνοκρατικές, τεκμηριωμένες, απαλλαγμένες από επιδράσεις συμφερόντων, να αντέχουν σε κριτική και κυρίως να είναι ωφέλιμες για το κοινωνικό σύνολο.
Οι Παρατηρήσεις, οι επισημάνσεις και οι συμπληρωματικές προτάσεις μας
1. Οι στόχοι του ΤΠΣ και οι ενδεχόμενες συγκρούσεις συμφερόντων
Ο κ. Δήμαρχος ανέφερε, ότι: «Ο στόχος μας είναι ξεκάθαρος: να προστατεύσουμε το περιβάλλον και τα ιδιαίτερα τοπία του νησιού, αλλά ταυτόχρονα να μην υπονομεύσουμε την καθημερινότητα, τις μικρές ιδιοκτησίες και τη δυνατότητα ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας».
Κανείς δε θα μπορούσε να διαφωνήσει με αυτούς τους στόχους, και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε κάποιες πτυχές της διαφαινόμενης πρότασης του Δήμου, αλλά και των Μελετητών Μηχανικών και της Νομ. Επιτροπής του ΤΕΕ, οι οποίες, αν υιοθετηθούν, θα λειτουργήσουν, πρωτίστως, προς όφελος κερδοσκοπικών ή άλλων συμφερόντων επιφέροντας ανεπανόρθωτες βλάβες στο περιβάλλον, δηλαδή υπονομεύοντας ακριβώς αυτούς τους στόχους.
Να προστατεύσουμε το περιβάλλον λοιπόν και τα ιδιαίτερα τοπία του νησιού, φαίνεται ότι είναι στόχος και του κ. Δημάρχου (τουλάχιστον σύμφωνα με τις δηλώσεις του). Το «περιβάλλον» όμως δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Το περιβάλλον, όπως το ορίζει ο Νόμος 1650/1986 είναι: «Περιβάλλον: Το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες». Είναι σαφές λοιπόν ότι όταν μιλάμε για περιβάλλον κεντρικό ρόλο έχει ο άνθρωπος και καλό θα είναι να συνυπολογίζουμε όλες τις πτυχές του κατά τους σχεδιασμούς μας.
Το περιβάλλον δέχεται ήδη μια τρομακτική κερδοσκοπική επίθεση και βάναυση υποβάθμιση στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων. Αν και η Σύρος, δεν είναι Μύκονος, Πάρος, ή Σαντορίνη, έχει όλες τις προδιαγραφές για να είναι το επόμενο «φιλέτο» και μάλιστα σύντομα. Ο ρυθμός της υποβάθμισης του περιβάλλοντος της Σύρου είναι εκθετικός. Αν το ΤΠΣ δεν θεσμοθετήσει δραστικά μέτρα και περιορισμούς θα απολεστεί μια σημαντική ευκαιρία για να επιβραδυνθεί η καταστροφή.
2. Περί της πρόβλεψης αύξησης του πληθυσμού και των οικιστικών αναγκών
Μια από τις καίριες παραδοχές επί των οποίων καλούμαστε να «χτίσουμε» το ΤΠΣ είναι η πρόβλεψη για την μεταβολή του πληθυσμού τα επόμενα χρόνια. Είναι προφανές ότι αυτό το νούμερο επηρεάζει όλες τις πτυχές του ΤΠΣ (οικιστικές ανάγκες, υποδομές, ανάγκη για ποιότητα ζωής, περιβάλλον, κλπ).
Ακούσαμε τον κ. Δήμαρχο να λέει ότι ο πληθυσμός του νησιού περίπου θα διπλασιαστεί τα επόμενα 20 χρόνια (βλ. βίντεο 00:25:20). Κάτι τέτοιο αντιλαμβανόμαστε ότι δέχεται -υπολογίζει με μαθηματικά μοντέλα- και η μελετητική ομάδα.
Θεωρούμε ότι η πρόβλεψη αυτή είναι απολύτως ανεδαφική και δεν στηρίζεται ούτε στα υφιστάμενα δεδομένα ούτε στην καταγεγραμμένη ιστορική μεταβολή του πληθυσμού του νησιού. Τα μαθηματικά μοντέλα δίνουν αποτελέσματα αναλόγως των παραδοχών που λαμβάνονται ως βάση. Μόνο αν πυροδοτηθεί η δυνατότητα ανεξέλεγκτης, χωρικά, προσθήκης «κλινών» για εποχικούς τουρίστες (ξενοδοχεία μικρά και μεγάλα, σπίτια, βίλες, κλπ) διά του ΤΠΣ θα μπορούσε να επαληθευτεί μια τέτοια πρόβλεψη.
Όσον αφορά τον μόνιμο πληθυσμό, η τάση είναι καθοδική όπως καταγράφηκε και στην τελευταία απογραφή του 2021. Επιπλέον και οι εργαζόμενοι του δημόσιου τομέα μειώνονται. Στο Α΄ στάδιο της μελέτης του ΕΧΠ για την Βιομηχανία καταγράφεται σημαντική μείωση της απασχόλησης και στην μεταποίηση στο διάστημα 2000-2020 (μέση ετήσια μείωση -13,2%). Γενικότερα, δεν υπάρχει στον ορίζοντα η παραμικρή ένδειξη για αύξηση του μονίμου πληθυσμού για τον χρονικό ορίζοντα που έρχεται να καλύψει το ΤΠΣ. Μάλλον έχει αρχίσει να διαφαίνεται το αντίθετο. Ήδη τα τελευταία δέκα χρόνια (2011-2021) δεν υπάρχει αύξηση του πληθυσμού, αλλά μείωση κατά -1,8% (από 21.507 κατοίκους σε 21.124).
Όσον αφορά τον πληθυσμό αιχμής της τουριστικής περιόδου, αυτό είναι ένα μέγεθος το οποίο θα πρέπει να σχετίζεται με τη φέρουσα ικανότητα του νησιού και όχι αποκλειστικά με επιθυμίες, πολιτικές αποφάσεις και κερδοσκοπικές τάσεις, οι οποίες επιχειρούν να επιβάλλουν τη θεσμοθέτηση του δόγματος «χτίζουμε παντού με όρους ιδιαίτερα ελκυστικούς». Η αξιόπιστη πρόβλεψη του πληθυσμού αιχμής μετά από 15 χρόνια, με μαθηματικά μοντέλα, εκ των προτέρων, χωρίς τον συνυπολογισμό των όρων και των χρήσεων που θα θεσμοθετήσει το ΤΠΣ είναι μάλλον ανεδαφική.
Ο στόχος δεν μπορεί να είναι να θέλουμε 20.000 επιπλέον κατοίκους του 10ήμερου μοιρασμένους σε «οικόπεδα», των 4, ή των 8, ή των 12 ή ότι άλλο στρεμμάτων, σε κάθε σπιθαμή γης του νησιού [σημ.: στο υπό θεσμοθέτηση ΕΧΠ για τον Τουρισμό η Ερμούπολη καταγράφεται ως περιοχή ελέγχου (κόκκινη)]. Ποιος μπορεί να φανταστεί ότι θα διπλασιαστούν οι «κλίνες» (σε οικίες, βίλες, δωμάτια, ξενοδοχεία κλπ) όλου του νησιού και μάλιστα τα νέα κτίσματα θα φυτευτούν κυρίως στις εκτός σχεδίου περιοχές; Ποιος μπορεί να υποστηρίξει, έστω κι αν δεν λάβει υπόψη του την αισθητική και περιβαλλοντική καταστροφή, ότι αυτό είναι βιώσιμο; Πως θα αντιμετωπιστεί η ανάγκη για νέες, εκτεταμένες, δημόσιες υποδομές όταν η άναρχη κατανομή της δόμησης διαλύσει τη δυνατότητα ανάπτυξης αποτελεσματικών δημοσίων υποδομών χωρίς δυσθεώρητο κόστος; Ενώ ακόμη και αυτές οι ίδιες υποδομές θα υποβαθμίσουν και θα αλλοιώσουν περαιτέρω το περιβάλλον (εκσκαφές, οδοποιία, δίκτυο ηλεκτροδότησης και στύλοι της ΔΕΗ, κλπ). Αν πράγματι η πρόβλεψη για την αύξηση του πληθυσμού αιχμής τότε καθίσταται επιτακτική η ανάγκη το ΤΠΣ να φρενάρει, όσο μπορεί, την καταστροφή.
Το υπέρτερο κοινό συμφέρον πρέπει να υπερισχύσει των μικροσυμφερόντων. Το ΤΠΣ είναι ένα από τα εργαλεία εκείνα που, εκ των πραγμάτων, θα επηρεάσουν τις τάσεις μεταβολής του πληθυσμού αιχμής. Το αν καταρτιστεί αποκλειστικά σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης με στόχο την ανάπτυξη του τόπου και την ευημερία των κατοίκων του εντός ενός βιώσιμου περιβάλλοντος ή αν καταρτιστεί απλά ερχόμενο να νομιμοποιήσει στρεβλές πρακτικές προκειμένου να μη θιγούν μικροσυμφέροντα, και κυρίως μεγάλα συμφέροντα ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας, καταστρέφοντας το νησί είναι αυτό που θα δώσει τον τόνο.
3. Επιτακτική ανάγκη να παραμείνουν κάποια κομμάτια γης αδόμητα
Η εκπρόσωπος του μελετητικού σχήματος, κα Παπαδήμα, μιλώντας για τις χερσονήσους του παράκτιου χώρου στο νοτιοδυτικό τμήμα της Σύρου (Βιγλοστάσι, Χαρασώνα, Γλάροντα, κ.α.) – περιοχές που έχουν προταθεί από τη μελέτη να είναι ΠΕΧ 5 – Ελεγχόμενης Τουριστικής Ανάπτυξης («έντονου μωβ»), ανέφερε ότι (βλ. βίντεο στο 2:04:40):
«για αυτές τις περιοχές η μελέτη προτείνει αρτιότητα στα 8 στρέμματα για 100 τετραγωνικά κατοικία και για καταλύματα αρτιότητα στα 16 στρέμματα και μόνο για υψηλής κατηγορίας κατάλυμα. Αυτά είναι που προτείνονται για την ΠΕΧ 5 και προτείνονται με αυτό το σκεπτικό: είναι ένας χώρος ο οποίος δεν έχει δεσμεύσεις ούτε από την υφιστάμενη ΖΟΕ, ούτε από την περιοχή φυσικής προστασίας που υπάρχει θεσμοθετημένη στο νησί, είναι ένας χώρος ο οποίος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον πρωτογενή τομέα, είναι ένας χώρος όπου δεν εμφανίζει γεωλογική ακαταλληλότητα και είναι ένας χώρος ο οποίος δεν μπορεί να υποδεχθεί καμία άλλη παραγωγική δραστηριότητα, οπότε για να μην μείνει ένας χώρος απλά προστασίας τοπίου προτάθηκε κάτι ελάχιστο για αξιοποίησή του στη λογική της σύνδεσης με την υπόλοιπη τουριστική ανάπτυξη. Αν αυτό δεν είναι επιθυμητό γιατί είδαμε όντως αρκετές αντιδράσεις πάνω σε αυτό είναι χαρά μας να χαρακτηριστεί ΠΕΠ Τοπίου, απλά θα περιορίσει τις περιοχές που θα μπορούν να χωροθετηθούν τουριστικά καταλύματα και δεν έχουμε καμία αντίρρηση».
Κατά την άποψή μας, αυτή η προσέγγιση στηρίζεται σε μια θεμελιωδώς εσφαλμένη παραδοχή, ότι δηλαδή θα πρέπει να υπάρξει εκμετάλλευση –κυρίως για κερδοσκοπικούς λόγους- κάθε σπιθαμής γης του νησιού. Ότι δηλαδή, όλο το νησί είναι εν δυνάμει οικόπεδο που αναμένει να χτιστεί. Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη ότι μια τέτοια προσέγγιση κατά τον χωροταξικό σχεδιασμό ενός ολόκληρου νησιού –ειδικά δε για τις περιοχές που έχουν καταφέρει να μείνουν έως σήμερα σχετικά προστατευμένες από την κερδοσκοπία του real estate- ενδεχομένως έρχονται σε σύγκρουση με τις συνταγματικές επιταγές. Όπως έχει κρίνει το ΣτΕ: «από το συνδυασμό των άρθρων 24 παρ. 1 και 2 και 17 του Συντάγματος συνάγεται θεμελιώδης, από πλευράς δυνατότητας δομήσεως, διαφοροποίηση μεταξύ των εντός σχεδίου περιοχών, οι οποίες προορίζονται για δόμηση, και των εκτός σχεδίου περιοχών, οι οποίες δεν έχουν ως προορισμό, κατ’ αρχήν, την δόμηση ή την τουριστική εκμετάλλευση, αλλά την γεωργική, κτηνοτροφική και δασοπονική εκμετάλλευση και την αναψυχή του κοινού».
Ειδικά για τις περιοχές που ανέφερε η κα Παπαδήμα, δεν είναι βέβαιο ότι εξ ορισμού μπορεί να αποκλειστεί η γεωργική, κτηνοτροφική ή δασοπονική εκμετάλλευση στο μέλλον, ενώ και «η αναψυχή του κοινού» έχει (ή οφείλει να έχει) ιδιαίτερη βαρύτητα. Η δυνατότητα να μπορεί κάποιος να βρεθεί σε ένα μικρό κομμάτι γης χωρίς κτίσματα, «στη φύση» του νησιού, αποτελεί και θα αποτελεί μια δυνατότητα αναψυχής, ανεκτίμητη και ιδιαίτερα σπάνια. Ακόμη και ο «τουρισμός» δεν έχει ανάγκες μόνο για ύπνο, χρειάζεται και χώρο για να ανασάνει, να επισκεφτεί, να θαυμάσει, να συνδεθεί, να αισθανθεί… Είναι βέβαιο ότι ο τουρισμός θα αποδειχθεί ο πλέον ευαίσθητος τομέας της οικονομίας στην καταστροφή του τοπίου. Τόποι που θα έχουν διαφυλάξει κομμάτια της φύσης ανέγγιχτα είναι βέβαιο ότι στο μέλλον θα βγουν κερδισμένα, και στον τουριστικό τομέα.
Κατά την άποψη μας, έχουμε ιστορική υποχρέωση να περισώσουμε «ότι σώζεται» από την κερδοσκοπική επέλαση. Έχουμε ιστορική υποχρέωση να αφήσουμε κάτι αδόμητο για τις επόμενες γενιές. Έχουν κι εκείνες το δικαίωμα να περπατήσουν σε παρθένα – αδόμητα μέρη, στη φύση, όπως περπατήσαμε και ΄μείς. Η λογική του «χρησιμοποιούμε όλους τους φυσικούς πόρους σήμερα και προς όφελος μας» υπονομεύει τις επόμενες γενιές.
4. Οι χερσόνησοι Γλάροντας, Βιγλοστάσι (& Νότια Κόμητου), Χαρασώνας
Για τις περιοχές αυτές το εναλλακτικό σενάριο 2 προτείνει να είναι ΠΕΧ 5 – ελεγχόμενης τουριστικής ανάπτυξης με αρτιότητα στα 8 στρέμματα για 100 τετραγωνικά κατοικίας και για καταλύματα στα 16 στρέμματα και μόνο για υψηλής κατηγορίας κατάλυμα. Ειδικά για τον Χαρασώνα, δίπλα στην ΠΕΧ 5 προτείνεται και μια περιοχή προστασίας τοπίου.
Φαίνεται ότι όλες οι απόψεις συγκλίνουν στο γεγονός ότι πρόκειται για περιοχές ιδιαίτερης Κυκλαδίτικης φυσικής ομορφιάς, σχετικά «ανέπαφες» ή και «παρθένες», δυσπρόσιτες και με γεωμορφολογία που δεν παραπέμπει σε «οικόπεδα». Σε πολλά σημεία τους υπάρχουν μεγάλες κλίσεις και γενικά καταλήγουν σε μοναδικές απόκρημνες ακτές.
Σε ένα τέτοιο τοπίο, το χτίσιμο ξενοδοχείων και βιλών με τις πισίνες τους –γιατί είναι προφανές ότι μόνο τέτοια θα κατασκευαστούν εκεί, άλλωστε και η μελέτη αυτή την πρόθεση έχει: να χωροθετηθούν εκεί τουριστικά καταλύματα- και των αναγκαίων συνοδών υποδομών, έστω και με τις προδιαγραφές των 8 ή 16 στρεμμάτων, θα αλλοιώσουν βάναυσα το τοπίο. Η αίσθηση που αποκομίζει κάποιος είναι ριζικά διαφορετική αν βρεθεί σε ένα αδόμητο τοπίο σε σχέση με ένα, έστω και αραιά, δομημένο.
Στην προκειμένη περίπτωση η δόμηση δεν θα εξυπηρετήσει στο ελάχιστο στεγαστικές ανάγκες των κατοίκων («μικροϊδιοκτητών) αλλά μόνο την κερδοσκοπία κάθε λογής «επενδυτών». Ποιος μικροϊδιοκτήτης θα πάει να χτίσει 100 τετραγωνικά μέτρα «τσαρδί» δίπλα στις κορακοφωλιές σε δυσπρόσιτες περιοχές χωρίς υποδομές για να ζήσει; Αντίθετα, αυτού του τύπου οι περιοχές αποτελούν φιλέτα κερδοσκοπίας.
Η αποστροφή της κας Παπαδήμα ότι, υπήρξαν αρκετές αντιδράσεις και ότι, αν είναι επιθυμητό, με χαρά θα χαρακτηρίσουν στις περιοχές αυτές ΠΕΠ Τοπίου είναι ιδιαίτερα σημαντική και κατ΄ αρχήν την επικροτούμε.
Ακόμη και ο κ. Δήμαρχος στις αρχικές προτάσεις που παρουσίασε αναφέρει ότι οι περιοχές Γλάροντας, Βιγλοστάσι (Νότια Κόμητου), παρότι προτείνονται ως ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, είναι περιοχές μη προσβάσιμες, με εξαιρετικής αξίας γεωμορφολογία και ζητά να χαρακτηριστούν Περιοχές Προστασίας Τοπίου και να αποκλειστεί η τουριστική χρήση, θέση την οποία επίσης, κατ΄ αρχάς επικροτούμε.
Όμως, θεωρούμε ότι πρέπει να πάμε ένα μικρό βήμα παραπέρα και οι περιοχές αυτές (Γλάροντας, Βιγλοστάσι, Χαρασώνας) να θεσμοθετηθούν ως ζώνες απαγόρευσης δόμησης. Μόνο αγροκτηνοτροφικές δραστηριότητες και αναψυχή του κοινού θα μπορούσε να προβλέπεται για τις περιοχές αυτές. Ειδικά για την περιοχή του Χαρασώνα, θα πρέπει και η προτεινόμενη από τη μελέτη ως ΠΕΠ Τοπίου (με πλάγια διαγράμμιση) να χαρακτηριστεί επίσης ως ζώνη πλήρους απαγόρευσης δόμησης και να αποτελέσει ενιαίο, προστατευόμενο από τη δόμηση σύνολο μέχρι τις απόκρημνες ακτές της περιοχής και τη θάλασσα.
Εμείς λέμε ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος για να μην απαγορευθεί η δόμηση στις περιοχές αυτές. Το γεγονός ότι και σήμερα απαγορεύεται τυπικά η δόμηση εκεί δεδομένου ότι δεν υφίσταται στις περιοχές αυτές κοινόχρηστος χώρος (δρόμος) νομίμως υφιστάμενος και μη προκύψας από ιδιωτική βούληση [ΣτΕ Ολ. 176/2023] που να δίνει οικοδομησιμότητα σε γήπεδα της περιοχής (άρα δεν θίγονται και ιδιοκτήτες μιας και σήμερα ήδη δεν έχουν δικαίωμα δόμησης) κάνει ακόμη πιο εύκολη την απόφαση.
5. Δύο επιπλέον λόγια για την περιοχή του Χαρασώνα
Μάς προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη όταν ακούσαμε από τον αντιδήμαρχο τουρισμού κ. Γ. Βουτσίνο να λέει ότι ήδη υπάρχει τουριστική δραστηριότητα στον Χαρασώνα, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν νομίμως υφιστάμενοι δρόμοι στην περιοχή που να δίνουν πρόσωπο σε γήπεδα, ενώ, μέχρι πριν ελάχιστα χρόνια πετούσαν μόνο κόρακες στην περιοχή. Ανέφερε ο κ. Βουτσίνος απευθυνόμενος προς τους μελετητές (βλ. βίντεο 2:08:30):
«Χαρακτηρίσατε ΠΕΠ Τοπίου μια περιοχή του Χαρασώνα στην οποία ήδη έχει ξεκινήσει μια τεράστια επένδυση τα τελευταία 20 χρόνια, από μια οικογένεια που μένει εδώ, δηλαδή μια οικογένεια που δεν ήρθε να πάρει τα λεφτά της και να φύγει Σεπτέμβριο όπως γίνεται από κάποιους επενδυτές. Αυτή την επένδυση την περιορίζουμε τώρα με αυτό το τοπικό πολεοδομικό και έχει χαρακτηριστεί περιοχή ελεγχόμενης τουριστικής ανάπτυξης η περιοχή Γλάροντας, ο οποίος είναι ένα σημείο κατατεθέν, ένα σημείο ενδιαφέροντος για τον Γαλησσά, που δεν θα μπορούσα να σκεφτώ ότι εκεί θα χτιστεί κάτι. Θα αλλοιώσει όλη την ομορφιά του οικισμού».
Ο κ. Βουτσίνος λειτουργώντας (καλώς) ως υπερασπιστής του Γαλησσά -εύλογο αυτό δεδομένου ότι κατάγεται από το Γαλησσά, ενώ συγγενικά του πρόσωπα αναπτύσσουν και επιχειρηματικές δραστηριότητες εκεί- αναφέρει ότι «δεν θα μπορούσα να σκεφτώ ότι εκεί θα χτιστεί κάτι. Θα αλλοιώσει όλη την ομορφιά του οικισμού».
Συμφωνούμε απολύτως!
Από την άλλη όμως πλευρά δεν φαίνεται να έχει τις ίδιες ευαισθησίες για την περιοχή του Χαρασώνα. Αντιθέτως, η αλλοίωση του τοπίου ιδιαίτερου φυσικού κάλους στον Χαρασώνα, όχι μόνο τον αφήνει αδιάφορο αλλά θεωρεί ότι είναι δικαίωμα μιας οικογένειας, θέτοντας τον εαυτό του στη θέση του συνηγόρου της επένδυσης, δηλαδή προτάσσοντας τα ιδιωτικά συμφέροντα της οικογένειας.
Ακόμη κι αν δεχτούμε -κάτι το οποίο ομολογούμε ότι δεν γνωρίζουμε- ότι υπάρχει ήδη κάποια τουριστική δραστηριότητα (νομίμως δομημένη ή παρανόμως, δεν έχει σημασία) δεν σημαίνει ότι έχει τεκμηριωθεί το δικαίωμα μιας οικογένειας ή οποιουδήποτε άλλου να αλλοιώσει – καταστρέψει δια της δόμησης, μια για πάντα, την περιοχή. Είναι αδιανόητο ο σχεδιασμός του μέλλοντος της Σύρου να βασίζεται σε προθέσεις ιδιωτών οι οποίες προσπαθούν να επιβάλουν την τσιμεντοποίηση και καταστροφή περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους προκειμένου να αποκομίσουν χρηματικά οφέλη.
Ακούσαμε με ικανοποίηση την κα Παπαδήμα (βλ. βίντεο 2:13:30) να αναφέρει ότι σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση που έλαβε η μελετητική ομάδα από τις αρμόδιες υπηρεσίες δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή κάποιο σχέδιο που να είναι σε εξέλιξη για την περιοχή του Χαρασώνα. Αυτό σημαίνει, ότι, το σχέδιο στρατηγικής επένδυσης που είχε τεθεί σε διαβούλευση για την «Ανάπτυξη Σύνθετου Τουριστικού Καταλύματος στη θέση Χαρασώνας Σύρου με Ξενοδοχείο συνολικής δυναμικότητας 166 κλινών και 69 τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες» ενδεχομένως έχει απορριφθεί, όπως μαζικά ζήτησαν οι πολίτες καταθέτοντας τις προτάσεις τους στη σχετική διαβούλευση.
Οι πολίτες, γενικά, δεν έχουν πρόσβαση σε δημόσια μικρόφωνα και ως εκ τούτου δεν έχουν το προνόμιο να ακούγονται οι απόψεις τους. Έτσι στη δημόσια συζήτηση ακούγονται συνήθως μονόπλευρες απόψεις. Οι αντίθετες απόψεις φιμώνονται. Στην περίπτωση του Χαρασώνα οι πολίτες είχαν την ευκαιρία να μιλήσουν και το έκαναν καταθέτοντας τα σχόλιά τους στη σχετική «διαβούλευση» για τη «στρατηγική επένδυση».
Παρά το γεγονός ότι ήταν μια προσχηματική «διαβούλευση», η οποία επιχειρήθηκε να περάσει εν κρυπτώ από την ENTERPRISE GREECE, μόλις οι πολίτες ενημερώθηκαν κατέθεσαν μαζικά τα σχόλιά τους. Παρά το γεγονός ότι ENTERPRISE GREECE έκλεισε και τη διαδικασία υποβολής σχολίων από τους πολίτες πριν ολοκληρωθεί η προθεσμία που η ίδια είχε θέσει και αμέσως εξαφάνισε πλήρως και τη σχετική σελίδα της συγκεκριμένης υποψήφιας «στρατηγικής επένδυσης» με τα σχόλια που υποβλήθηκαν αφήνοντας πίσω ένα «404 page not found» προλάβαμε να αποθηκεύσουμε τα σχόλια που είχαν υποβληθεί μέχρι λίγο πριν την εξαφάνισή τους (372 σχόλια). Καταθέτουμε συνημμένα τα σχόλια αυτά για να καταγραφεί από την μελετητική ομάδα η άποψη των πολιτών (και όχι μόνο αυτό που φαντάζονται κάποιοι ότι θέλουν οι πολίτες).
Τα σχόλια που υποβλήθηκαν μέχρι τις 09:12 της 28.05.2025 μπορείτε να τα διαβάσετε εδώ
6. Η Απάνω Μεριά (περιοχή NATURA)
Το ΤΠΣ έχει δυνατότητα ενσωμάτωσης με πλήρη αιτιολόγηση προτάσεων στις ΕΠΜ (σελ. 8, εναρκτήρια παρουσίαση).
Ο κ. Δήμαρχος ζήτησε «την πλήρη ενσωμάτωση των προτάσεων της μελέτης NATURA, ώστε το νησί να αντιμετωπίζεται ενιαία, με ολοκληρωμένη προσέγγιση προστασίας τοπίου και οικοσυστημάτων» παρά το γεγονός ότι κατά το χρόνο της διαβούλευσης της ΕΠΜ ο κ. Δήμαρχος είχε κατακεραυνώσει τις προτάσεις των μελετητών.
Αμέσως όμως, ο κ. Δήμαρχος έσπευσε να διευκρινίσει «για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις», ότι: «δεν εννοούμε να ενσωματωθεί αυτή η “κακή” μελέτη που είχε παρουσιαστεί το 2022 στη διαβούλευση, εννοούμε αυτή που προκύπτει από τις προτάσεις του Δήμου….. με όλες αυτές τις αλλαγές που έχουμε ζητήσει, αυτή τη μελέτη όχι την παλιά – δεν υπονοούμε τη μελέτη NATURA όπως εμφανίστηκε αρχικά από τους μελετητές…… Δεν μπορείς να έχεις το 45% του νησιού σε καθεστώς NATURA και έναν πληθυσμό που θα σου διπλασιαστεί περίπου μέσα στα επόμενα 20 χρόνια να τον στριμώχνεις στο νότιο κομμάτι του νησιού» (βλ. βίντεο 00:24:25)
Ο κ. Δήμαρχος, και όχι μόνο, σπεύδει να χαρακτηρίσει μια αξιόλογη προσπάθεια που έγινε από την μελετητική ομάδα της ΕΠΜ 8α ως “κακή μελέτη” διότι θα έβαζε ένα στοιχειώδες φρένο στην ανεξέλεγκτη δόμηση. Η αντίληψη ότι δεν μπορεί να υπάρχουν ανάγκες (ο πληθυσμός περίπου θα διπλασιαστεί σε 20 χρόνια (!) είπε ο Δήμαρχος) και δεν μπορεί να στριμώχνεται στη νότια πλευρά του νησιού είναι απολύτως παράλογη, αντιεπιστημονική και λαϊκίστικη. Δεν υπάρχει κανένα στρίμωγμα σε μια τόσο μεγάλη επιφάνεια της νότιας Σύρου, εκτός μόνο εάν κάποιος έχει στο μυαλό του, ως αδιαπραγμάτευτο κανόνα, το δικαίωμα της, ες αεί, εκτός σχεδίου δόμησης οπουδήποτε στη Σύρο, και μάλιστα ανά 4 στρέμματα, προκειμένου ένας αριθμός «κατοίκων περιόδου αιχμής» να φτιάξει το σπίτι και την πισίνα των ονείρων του «όπου να ‘ναι» στο νησί. Αν η πρόβλεψη για το διπλασιασμό του πληθυσμού θεωρηθεί αξιόπιστη και επιθυμητή τότε για τις οικιστικές ανάγκες θα πρέπει να υπάρξει λελογισμένη επέκταση των οικισμών ή/και άλλες προβλέψεις που δεν θα καταστρέψουν τη Σύρο για πάντα.
Δεν ξέρουμε αν ο κ. Δήμαρχος γνωρίζει κάτι σχετικά με το που έχει καταλήξει η μελέτη ΕΠΜ για την Απάνω Μεριά και, κυρίως, αν έχουν γίνει τροποποιήσεις επί της μελέτης όπως αρχικά είχε παρουσιαστεί από τους μελετητές σύμφωνα με τις επιθυμίες του Δήμου. Ζητάει όμως την ενσωμάτωση των προτάσεων του Δήμου «την καλή μελέτη». Σε περίπτωση ενσωμάτωσης παρακαλούμε όπως ληφθούν υπόψη και οι δικές μας προτάσεις όπως είχαν κατατεθεί στη διαβούλευση της ΕΠΜ (συνημμένες). Εδώ οι προτάσεις μας ηλεκτρονικά
7. Οι ισοϋψείς των 150 μέτρων
Η κα Παπαδήμα ανέφερε ότι οι ΠΕΠ Τοπίου αφορούν υψώματα-κορυφές βουνών, πάνω από μια ισοϋψή των 150 μέτρων (και ως τέτοια δεν περιλαμβάνεται η περιοχή Γλάροντας αλλά με χαρά θα την εντάξουν στις περιοχές προστασίας εφόσον είναι επιθυμητό από την τοπική κοινωνία) (βλ. βίντεο 2:15:50).
Είναι προφανές ότι η ομορφιά του τοπίου και η ανάγκη προστασίας του δεν περιορίζεται πάνω από ισοϋψείς των 150 μέτρων. Και κάτω από αυτές τις ισοϋψείς, ειδικά στα νησιά, χρήζουν προστασίας τα τοπία. Για παράδειγμα, και τα τοπία που καταλήγουν σε βραχώδεις δαντελωτές και δυσπρόσιτες ακτές θα πρέπει να προστατευθούν και να παραμείνουν αδόμητα και απροσπέλαστα (χωρίς διανοίξεις δρόμων).
8. Η οικοδομησιμότητα εκτός σχεδίου
- Η εισήγηση του Δημάρχου
Ο κ. Δήμαρχος κατά την προφορική του τοποθέτηση εισηγήθηκε: «Να διατηρηθεί η αρτιότητα στα 4 στρέμματα, ακούστηκε από όλους την προηγούμενη εβδομάδα αυτό, διότι διαφορετικά αποκλείουμε το σύνολο των μικρών ιδιοκτητών από κάθε μελλοντική χρήση της περιουσίας τους».
Η γραπτή του εισήγηση ήταν πιο λεπτομερής: «Η διατήρηση της αρτιότητας στα 4 στρέμματα θεωρείται αναγκαία καθώς ήδη έχουν καταργηθεί οι παρεκκλίσεις της αρτιότητας γηπέδων εμβαδού μικρότερου των 4000 τ.μ. Σε κάθε περίπτωση αποτελεί επιτακτική ανάγκη η διατήρηση της αρτιότητας των 4000 τ.μ., ως παρέκκλιση, μετά τη θεσμοθέτηση του ΤΠΣ».
- Η άποψή μας επί της εισήγησης
Κατά την άποψή μας, δεν μπορεί σε επιστημονική μελέτη να αποτελεί το πρωταρχικό και μοναδικό κριτήριο για τη θεσμοθέτηση της αρτιότητας «η μελλοντική χρήση των περιουσιών των μικροϊδιοκτητών» για τσιμεντοποίηση. Δεν μπορεί αυτό να αποτελεί τη σημαία ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού που διαπερνά γενιές. Παρά το γεγονός ότι αυτό το κριτήριο θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, στο μέτρο που δεν θα αποτελεί τον πυρήνα της μελλοντικής καταστροφής του τόπου, εντούτοις χρειάζεται λίγο περισσότερη ανάλυση.
Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι το επιχείρημα αυτό είναι έωλο και δεν συνοδεύεται από στοιχεία που να επιτρέπουν να τεθεί στη ζυγαριά το μακροπρόθεσμο κοινό συμφέρον της στοιχειώδους προστασίας του εκθετικά μειούμενου περιβαλλοντικού αποθέματος, από τη μια, και του σύνολο των ιδιωτικών συμφερόντων «μικροϊδιοκτητών», από την άλλη.
Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να απαντηθούν κάποια βασικά ερωτήματα προκειμένου να αξιολογηθεί πόσοι και πόσο θα θιγούν, πόσοι και πόσο θα επωφεληθούν και ποιο θα είναι το κοινό όφελος από τη θεσμοθέτηση της αρτιότητας σε περισσότερα στρέμματα (π.χ. 8 στρέμματα):
1. Τι σημαίνει η λέξη «περιουσία» και ποιοι εμπίπτουν στον όρο «μικροϊδιοκτήτης»;
2. Πόσοι θίγονται;
3. Ποιοι ευνοούνται;
4. Ποια θα είναι η επίδραση στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής του συνόλου;
Προσπαθώντας να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα θα πούμε ότι για να αποτελεί «περιουσία» ένα γήπεδο – οικόπεδο θα πρέπει η νόμιμη χρήση του σήμερα, είτε για δόμηση, είτε για πώληση, είτε και για άλλες δραστηριότητες, να μπορεί να επιφέρει κάποιο κέρδος στο ιδιοκτήτη. Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι ως «μικροϊδιοκτήτες» σήμερα ορίζονται όσοι έχουν 4 στρέμματα (κάτι που κατά τη γνώμη μας δεν είναι ακριβές – υπάρχουν πολλοί που ενδεχομένως έχουν λιγότερα από 4 στρέμματα και ακόμη πολλοί περισσότεροι ακτήμονες) θα πρέπει να προσδιοριστεί με ακρίβεια πόσοι από αυτούς έχουν σήμερα νόμιμο δικαίωμα δόμησης το οποίο θα απολέσουν εφόσον οριστεί το όριο της αρτιότητας μεγαλύτερο από 4 στρέμματα. Αν σήμερα δεν έχουν δικαίωμα δόμησης τότε δεν υφίσταται καμία «απώλεια». Σήμερα, για να έχουν δικαίωμα δόμησης θα πρέπει, μεταξύ άλλων, τα οικόπεδά τους να έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο (δρόμο) νομίμως υφιστάμενο και μη προκύψαντα από ιδιωτική βούληση [ΣτΕ Ολ. 176/2023].
Αν λοιπόν θεωρηθεί ως βάση συζήτησης η πρόταση των μελετητών για θεσμοθέτηση των 8 στρεμμάτων, θα πρέπει να προσδιοριστεί πόσα ιδιωτικά γήπεδα (ΚΑΕΚ) έχουν έκταση από 4 έως 8 στρέμματα και συγχρόνως έχουν πρόσωπο σε νομίμως υφιστάμενο δρόμο (αποκλειομένων όσων βρίσκονται σε δασικές εκτάσεις, ρέματα και λοιπές απαγορευμένες περιοχές). Είμαστε βέβαιοι ότι ο αριθμός «μικροϊδιοκτητών» που θα προκύψει θα είναι εντυπωσιακά μικρός.
Από την άλλη πλευρά, οι «μεγαλοϊδιοκτήτες» (τωρινοί ή μελλοντικοί) είναι αυτοί οι οποίοι θα ευνοηθούν τα μέγιστα και μάλιστα στο όνομα των «μικροϊδιοκτητών» και με πρόσχημα την προστασία τους. Η δυνατότητα κερδοσκοπίας από επενδυτές του real estate (χτίζω στα φιλέτα Κυκλαδίτικης γης βίλες και πισίνες, πουλάω και φεύγω) θα χτυπήσει ταβάνι. Σε 8 στρέμματα, τα οποία θα μεταφραστούν σε 2×4 στρέμματα θα μπορεί να φυτέψει 2 βίλες αντί για μια, σε 16 στρέμματα 4, σε 32 στρέμματα 8, και ούτω καθεξής…
Εν κατακλείδι, η θεσμοθέτηση μικρής αρτιότητας θα ευνοήσει κυρίως τους «μεγαλοϊδιοκτήτες» σε μια MONOPOLY της Σύρου. Το όνειρο των «μικροϊδιοκτητών» και κυρίως όσων βρέθηκαν με κομμάτια παρθένας, ιδιαίτερης ομορφιάς δυσπρόσιτη γη (τα οποία απαγορεύεται σήμερα να χτίσουν) είναι να γίνουν δομήσιμα οικόπεδα τα οποία θα γίνουν ελκυστικά από «μεγαλοϊδιοκτήτες» προκειμένου να τα πουλήσουν. Το όνειρο των υπολοίπων είναι να μην καταστραφεί ολοσχερώς το νησί μας.
- Η πρόταση μας
Η αντίληψη ότι πρέπει να θεωρείται δεδομένη η δυνατότητα εκτός σχεδίου δόμησης είναι θεμελιωδώς στρεβλή. Η άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση θα πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει και μεταβατικά να περιοριστεί δραστικά.
Το 3ο εναλλακτικό σενάριο που προβλέπει τη δραστική μείωση της εκτός σχεδίου δόμησης με απαγόρευση συγκεκριμένων χρήσεων, την επιβολή μεγάλων ορίων κατάτμησης και την κατάργηση των παρεκκλίσεων είναι αυτό που θεωρούμε ότι θα έπρεπε να υιοθετηθεί «χτες». Στην χειρότερη περίπτωση θα πρέπει να θεσμοθετηθούν τα 8 στρέμματα (όπως προτείνει η μελέτη) χωρίς παρεκκλίσεις και με παράλληλη θεσμοθέτηση πλήρως αδόμητων περιοχών (στο πλαίσιο που αναφέρθηκε ανωτέρω).
Στο σημείο αυτό δεν μπορούμε παρά να επικροτήσουμε την τοποθέτηση του επικεφαλή της παράταξης «Σύρος εξ Αρχής» κ. Νίκου Αλμπανόπουλου ο οποίος έθεσε το θέμα με παρρησία και θάρρος όπως επιτάσσει ιστορική στιγμή στην οποία βρισκόμαστε. [Για την τοποθέτησή του κ. Αλμπανόπουλου βλ. βίντεο 3:08:20]
9. Περί στρατηγικών επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ)
Ήδη έχουμε αναφέρει στις προτάσεις μας, ότι θα πρέπει να απαγορευτεί άμεσα η δυνατότητα να υπάγονται σε «στρατηγικές επενδύσεις» (ΕΣΧΑΣΕ) οι επενδύσεις του real estate και των ξενοδοχείων στη Σύρο. Είναι τόσο ευαίσθητο το ελάχιστο περιβάλλον της Σύρου το οποίο έχει παραμείνει σε καλή κατάσταση, που αν αυτές δραστηριότητες αναχθούν σε «στρατηγικές» παρακάμπτοντας κάθε δικλείδα προστασίας, θα καταστραφεί σε ελάχιστα χρόνια. Πόσες επενδύσεις του τύπου «Ανάπτυξη Σύνθετου Τουριστικού Καταλύματος στη θέση …….. της Σύρου με Ξενοδοχείο συνολικής δυναμικότητας π.χ.150 κλινών και π.χ.80 τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες» χρειάζονται για να καταστρέψουν την Απάνω Μεριά ή τις χερσονήσους και τα παράλια της νότιας πλευράς, ή την ενδοχώρα;
Ως εκ τούτου ακούσαμε με ιδιαίτερη ικανοποίηση την εκπρόσωπο του μελετητικού σχήματος κα Παπαδήμα να λέει ότι, στην Αστυπάλαια, στη Σίκινο και στη Φολέγανδρο έχουν προτείνει ως μελετητές την απαγόρευση χωροθέτησης στρατηγικών επενδύσεων, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος (βλ. βίντεο 2:53:30).
Προσβλέπουμε και προσδοκούμε να επιδείξουν την ίδια θέρμη και για τη Σύρο.
10. Υδατορέματα
Όσον αφορά την πρόταση του Συλλόγου Μελετητών Μηχανικών σχετικά με τα υδατορέματα, δηλαδή την πρόταση τους να μην συμπεριλαμβάνονται στην ΠΕΠ 4 – Περιοχές Προστασίας Υδατορεμάτων τμήματα υδρογραφικού δικτύου κάποιων περιοχών λόγω έκδοσης σχετικών αποφάνσεων της Διεύθυνσης Υδάτων Ν. Αιγαίου θα θέλαμε να επισημάνουμε, ότι, δεν προκύπτει συνάφεια του περιεχομένου αυτών με το προτεινόμενο καθεστώς προστασίας. Οι αποφάνσεις αυτές αφορούν απαντητικά έγγραφα (επί αμφιβολίας μηχανικού) για την ορθή αποτύπωση στοιχείων γεωτεμαχίων σε τοπογραφικά διαγράμματα. Η πληροφορία που παρέχεται αφορά σημειακή θέση επί συγκεκριμένου γεωτεμαχίου (ένα σημείο περιγραφόμενο με «συντεταγμένες προσανατολισμού» η οποία αποδίδεται με συντεταγμένες κατά ΕΓΣΑ 87). Δεν συνοδεύεται από θεωρημένο τοπογραφικό διάγραμμα για να μπορεί να συσχετιστεί με την αποτύπωση του υδρογραφικού δικτύου της Σύρου (χάρτες ΓΥΣ – χάρτες εναλλακτικών σεναρίων ΤΠΣ) έτσι ώστε να μπορεί να αξιοποιηθεί για την επικαιροποίηση των δεδομένων υδρογραφικού δικτύου. Άλλωστε, όπως ρητά ορίζεται στη κείμενη νομοθεσία, και τα μικρά υδατορέματα του άρθρου 1 του ν. 4258/2014 διατηρούνται και προστατεύονται στη φυσική τους κατάσταση.
11. Αγροτική γη
Η αγροτική γη της Σύρου σήμερα βάλλεται ποικιλοτρόπως (π.χ. από ανεξέλεγκτα φωτοβολταικά, εκτός σχεδίου δόμηση, στροφή σε τουριστικές δραστηριότητες κλπ). Ο σημαντικότερος όμως κίνδυνος είναι η νοοτροπία που καλλιεργείται. Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση του αντιδημάρχου τουρισμού κ. Γ. Βουτσίνου μιλώντας για την αγροτική γη (βλ. βίντεο 3:26:00): «…για ποια ανάπτυξη μιλάμε; για ποια αγροτική πολιτική μιλάμε; οι αγρότες στο νησί έχουν μειωθεί κατά το ήμισυ….. με τα προβλήματα που υπάρχουν ποιος θα κάτσει να ασχοληθεί με την γη;…. Κανείς … άρα πάμε για τουριστική ανάπτυξη».
Αν όμως δεν προστατευτεί σήμερα η εναπομείνασα λιγοστή αγροτική γη στο μέλλον δεν θα υπάρχει ποτέ η δυνατότητα καλλιεργειών (θα ευδοκιμούν αποκλειστικά τα τσιμέντα). Δεν είναι δυνατόν να επιλεγεί η περαιτέρω συρρίκνωσή της και να μην υπάρχει δυνατότητα να παραχθεί στη Σύρο ούτε μαρούλι.
Η τάση μείωσης της πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής (κυρίως μείωση γεωργικών θερμοκηπιακών εκμεταλλεύσεων) που καταγράφεται οφείλεται σε σειρά παραγόντων εντός μάλιστα των πιο δυσμενών συνθηκών που επικρατούν στον περιορισμένο από πλευράς συντελεστών παραγωγής έτσι κι αλλιώς νησιωτικό χώρο. Η αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας πρέπει να διαφυλαχθεί στο ΤΠΣ ως ζώνη όπου απαγορεύεται οποιαδήποτε δραστηριότητα πέραν της γεωργικής με τα συνοδά αυτής για την πραγματοποίηση / λειτουργία της. Διασταλτικά αυτή η ζώνη μπορεί και πρέπει να περιλαμβάνει και την αγροτική γη που δεν πληροί τυπικά τα κριτήρια για κατάταξη στην κατηγορία υψηλής παραγωγικότητας δεδομένου ότι η άμβλυνση και των περιορισμών ως προς την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα που ενέχει η νησιωτικότητα απαιτεί τη λήψη μέτρων περιορισμού του κατακερματισμού των αγροτικών εκτάσεων και δημιουργίας ενιαίων ικανών εκτάσεων γεωργικής γης.
Συμπερασματικά, η δέσμευση αγροτικής γης για άλλες χρήσεις, οικιστικές, τουριστικές, κλπ, θα έχει ως συνέπεια, πέραν της μείωσης πρωτογενούς παραγωγής κι οποιασδήποτε δυνατότητας επάρκειας σε πρώτες ύλες στο νησί, την απώλεια πόρων και παραγωγικού φυσικού κεφαλαίου με ιδιαίτερα δυσοίωνες προοπτικές για το μέλλον.
12. Το Πρακτικό 16/1996 του Συμβουλίου της Επικράτειας – Πιο επίκαιρο από ποτέ
Στις 18.01.1996 το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ συνεδρίασε με αντικείμενο την επεξεργασία του σχεδίου Διατάγματος με τίτλο: «Καθορισμός Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ), κατωτάτου ορίου κατάτμησης και λοιπών όρων και περιορισμών δόμησης σε εκτός εγκεκριμένου σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προϋφιστάμενων του έτους 1923 περιοχής των Δήμων Ερμουπολέως και Άνω Σύρου και των Κοινοτήτων Μάννα, Βάρης, Ποσειδωνίας, Φοίνικα και Γαλησσά της νήσου Σύρου (Ν. Κυκλάδων)».
Τα όσα αναφέρονται στο πρακτικό αυτό έχουν βαρύνουσα σημασία για την σύνταξη του ΤΠΣ για το οποίο συζητάμε σήμερα. Και έχουν βαρύνουσα σημασία διότι:
- Ουσιαστικά, αποτελούν γνωμοδότηση του ΣτΕ για πολλές πτυχές του ΤΠΣ δεδομένου ότι το ΤΠΣ έρχεται να ρυθμίσει αντίστοιχα ζητήματα με αυτά που είχαν θεσμοθετηθεί με το τότε Διάταγμα.
- Και σήμερα το σχέδιο Διατάγματος του ΤΠΣ θα τεθεί στην κρίση του ΣτΕ. Ενδεχομένως να υπάρξουν και προσφυγές κατά του Διατάγματος.
- Οι θέσεις και το σκεπτικό του ΣτΕ για την Σύρο, όπως αποτυπώθηκαν στο εν λόγω πρακτικό, έχουν δοκιμαστεί στο χρόνο και έχει αποδειχθεί η αξία τους. Δυστυχώς τα διάφορα παραθυράκια, οι ερμηνείες, οι παρερμηνείες και η πίεση πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων έθεσαν τη Σύρο σε μια καταστροφική πορεία σε αντίθεση με αυτή στην οποία προσέβλεπε το Συμβούλιο της Επικράτειας με τη γνωμοδότησή του αυτή.
Το ΣτΕ, τότε, μίλησε για πολλά από τα επίμαχα σημεία που έχουν τεθεί στον δημόσιο διάλογο για το ΤΠΣ. Όσα σημεία επεσήμανε είναι σήμερα πιο επίκαιρα και πιο επείγοντα από τότε. Ουσιαστικά έδειξε το δρόμο τον οποίο θα έπρεπε να είχαμε ακολουθήσει.
Καταθέτουμε συνημμένα το Πρακτικό αυτό.
[Εδώ το Πρακτικό 16/1996 ΣτΕ σε ηλεκτρονική μορφή]
Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας
Με εκτίμηση
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο πρόεδρος
Ιάσονας-Ιωάννης Μίχος
Η γραμματέας
Νικολέτα Τζώρτζη
Συνημμένα:
- Οι αρχικές μας προτάσεις για το ΤΠΣ Σύρου
- Οι προτάσεις μας επί της ΕΠΜ 8α (NATURA)
- Τα σχόλια των πολιτών στη διαβούλευση για την επένδυση στον Χαρασώνα
- Το με αρ. 16/1996 Πρακτικό Συνεδρίασης του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ με αντικείμενο την επεξεργασία του σχεδίου Π.Δ. περί ΖΟΕ κ.α. Σύρου
