Πέρυσι το καλοκαίρι, κινήσεις πολιτών σε ολόκληρη τη χώρα όρθωσαν ανάστημα διεκδικώντας το δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης στις παραλίες. Οι κινητοποιήσεις των πολιτών υποχρέωσαν την κυβέρνηση να φέρει νομοθετική ρύθμιση που, υποτίθεται, θα αντιμετώπιζε το πρόβλημα στη ρίζα του. Μεταξύ άλλων, προανήγγειλαν εφαρμογή για κινητά με την οποία οι πολίτες θα κατήγγειλαν παρανομίες, ελέγχους με drones, και, οπωσδήποτε, πάταξη των πρακτικών παράνομης κατάληψης δημόσιου χώρου. Ο νέος νόμος διαφημίστηκε από την κυβέρνηση και αποθεώθηκε από την πλειονότητα των ΜΜΕ.
Η αλήθεια όμως ήταν διαφορετική. Μεταξύ άλλων, ο νόμος κατήργησε ακόμα και την ισχνή αδόμητη ζώνη των 30 μέτρων, έδωσε τη δυνατότητα στην Κτηματική Υπηρεσία (δηλ. στο Υπουργείο Οικονομικών) να δημοπρατεί τμήματα αιγιαλού που —έως πέρυσι— οι Δήμοι δεν παραχωρούσαν, επέτρεψε παραχωρήσεις ακόμα και σε πολύ μικρές παραλίες, μείωσε την ελεύθερη ζώνη της πρώτης σειράς ομπρελοκαθισμάτων από τα 5μ στα 4μ, κ.α. Πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις υπέδειξαν αυτές τις προφανείς στρεβλώσεις (βλ. και σχετικό δελτίο τύπου του συλλόγου μας) ήδη από τη φάση της διαβούλευσης του νομοσχεδίου αλλά οι προειδοποιήσεις τους ουδόλως ελήφθησαν υπόψη στις διατάξεις του Νόμου που τελικά κυρώθηκε από τη Βουλή.
Η αναντιστοιχία των —κυβερνητικών— λόγων με τις —νομοθετικές— πράξεις επιβεβαιώθηκε ήδη από την πρώτη θερινή περίοδο εφαρμογής του νόμου. Στη Σύρο, και αλλού, η πλειονότητα των επιχειρηματιών που έχουν υπογράψει συμβάσεις μίσθωσης αιγιαλού για ανάπτυξη ομπρελών / ξαπλωστρών, παραβίασαν εξόφθαλμα το Νόμο (και τους όρους των συμβάσεών τους). Business as usual. To Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου προχώρησε, στα μέσα αυτού του καλοκαιριού, σε μια λεπτομερή καταγραφή των κραυγαλέων παραβιάσεων στις παραλίες του νησιού. Ως προς τις παραβάσεις, απ’ όλα είχε ο μπαξές: Υπερβάσεις των ορίων που προβλέπει η σύμβαση (δηλ. αυθαίρετη κατάληψη δημόσιου χώρου), μετατοπίσεις των παραχωρήσεων προς το κύμα, μη τήρηση της προβλεπόμενης απόστασης της πρώτης σειράς ομπρελών από τον αιγιαλό (5μ για τις συμβάσεις προ του 2024, 4μ για τις νέες συμβάσεις), αλλοίωση της παράκτιας βλάστησης, ακόμα και κοπές δένδρων που, ατυχώς, ενοχλούσαν. Αξιοσημείωτο και το γεγονός ότι έχουν γίνει παραχωρήσεις και σε σημεία του αιγιαλού που, σύμφωνα με το νόμο, δεν επιτρέπονταν να παραχωρηθούν.
Με την —πολυσέλιδη και απολύτως τεκμηριωμένη— αναφορά προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Σύρου και τις εμπλεκόμενες αρχές ο σύλλογός μας ζήτησε αυτό που, σε οποιοδήποτε ευνομούμενο κράτος του κόσμου, δεν θα έπρεπε κανείς να διεκδικεί: την εφαρμογή του Νόμου. Που, μεταξύ άλλων, προβλέπει: τουλάχιστον το 50% του αιγιαλού να παραμένει ελεύθερο από ομπρελοξαπλώστρες για κοινή χρήση, άνευ ανταλλάγματος, και η ανάπτυξη των ομπρελοξαπωστρών στους παραχωρημένους χώρους να μην παρακωλύει την κίνηση των πολιτών, τόσο κατά το μήκος όσο και κατά το πλάτος της παραλίας.
Πρόσφατο ρεπορτάζ της ΕΦΣΥΝ ανέφερε ότι, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, μετά την κατάθεση της αναφοράς του Παρατηρητηρίου στην Εισαγγελία «πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι από την Αστυνομία και το Λιμενικό σε κάποιες οργανωμένες παραλίες του νησιού και επιβλήθηκαν πρόστιμα, αλλά δεν προχώρησαν σε ανακλήσεις αδειών, παρ’ όλο που συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις σε περιπτώσεις παράνομης κατάληψης χώρων». Ωστόσο, η επιδίωξη του συλλόγου μας δεν ήταν η επιβολή προστίμων, παρά μόνο η απόδοση του δημόσιου χώρου στους φυσικούς του ιδιοκτήτες: τους πολίτες.
Στο «διά ταύτα», το τέλος της θερινής περιόδου μάς βρίσκει, περίπου, στα ίδια: Πενιχρά τα αποτελέσματα των όποιων ελέγχων, ελάχιστος ο χώρος που παρέμεινε ελεύθερος για κοινή χρήση. Καθ’ όλη τη θερινή περίοδο, κάτοικοι και επισκέπτες αφέθηκαν να συνωστίζονται σε ελάχιστο χώρο στις παραλίες, με τις ξαπλώστρες δίπλα τους, σαν από ειρωνεία, συχνά να μένουν κενές ….
Η εμπειρία του φετινού καλοκαιριού και της εφαρμογής του νέου, πολυδιαφημισμένου νόμου για τον αιγιαλό μάς οδηγεί στα εξής συμπεράσματα:
- Ο νέος νόμος δεν έλυσε κανένα από τα προβλήματα, που, πέρυσι, ανέδειξαν οι κινήσεις πολιτών σε όλη τη χώρα, το σημαντικότερο από τα οποία ήταν η ουσιαστική υπεράσπιση του κοινόχρηστου χαρακτήρα των παραλιών. Απεναντίας, δημιούργησε νέα.
- Ενώ, στο νησί μας, ο Δήμος, το Λιμενικό Ταμείο, η Κτηματική Υπηρεσία, το Λιμεναρχείο και η Αστυνομία θα μπορούσαν με επιτόπιους ελέγχους να είχαν επιβάλει τη νομιμότητα (ειδικά κατόπιν της Εισαγγελικής παραγγελίας), εκ του αποτελέσματος, διαπιστώνουμε ότι δεν το έπραξαν.
- Οι ελεγκτικές αρχές δεν εφάρμοσαν τις προβλέψεις του νόμου για ανάκληση άδειας των παραβατών (και αποβολή των παράνομα τοποθετημένων ομπρελών-ξαπλωστρών). Ενδεχομένως αρκέστηκαν στην ανούσια επιβολή κάποιων προστίμων.
- Για τους επιχειρηματίες, εξακολουθεί να ισχύει ότι «συμφέρει να παρανομείς». Ακόμα κι αν, ατυχώς για εκείνους, ελεγχθούν και τούς επιβληθεί πρόστιμο, αυτό υπολείπεται κατά πολύ των εισπράξεων.
- Η εφαρμογή MyCoast, τελικά, αποτέλεσε απλώς ένα άλλοθι νομιμότητας και μεταβίβασης της ευθύνης του ελέγχου, από τα εντεταλμένα όργανα, προς τους πολίτες. Στην πράξη, αποδείχθηκε ανεπαρκής, δυσλειτουργική και αδιαφανής (ως προς τον έλεγχο των καταγγελιών) ενώ, στην μεγάλη πλειοψηφία τους, οι χιλιάδες καταγγελίες έμειναν χωρίς να ελεγχθούν και οι παράνομα τοποθετημένες ξαπλώστρες παρέμειναν ακλόνητες στη θέση τους.
Για μια ακόμα χρονιά το κράτος, από την κεντρική κυβέρνηση μέχρι τις τοπικές αρχές, γελοιοποιήθηκε: όχι μόνο μίσθωσε εκτεταμένα τμήματα αιγιαλού που μέχρι πέρυσι δεν μισθώνονταν, αλλά αποδείχθηκε και παντελώς ανίκανο να υπερασπίσει τον ολοένα συρρικνούμενο ελεύθερο χώρο ώστε, τουλάχιστον, οι ασυνείδητοι επιχειρηματίες να υποχρεωθούν να ελευθερώσουν τις καταπατημένες εκτάσεις.
Στην βάση του, το ζήτημα δεν αφορά μόνο την τήρηση του νόμου, αλλά κυρίως την προστασία του περιβάλλοντος και την εξασφάλιση της ποιότητας ζωής για τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Παρότι συνταγματικά κατοχυρωμένο, το θεμελιώδες δικαίωμα των πολιτών για ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες του τόπου μας δεν είναι αυτονόητο. Η υπεράσπισή του απαιτεί εγρήγορση, συλλογική δράση και πίεση προς τις αρμόδιες αρχές. Διαφορετικά, η κατάσταση στις παραλίες θα γίνει τόσο δυσχερής ώστε, σύντομα, η αίσθηση του «ελληνικού καλοκαιριού» θα απομείνει μόνο ως ανάμνηση.
———————————–
Σημείωση 1η: Για του λόγου το αληθές, ως προς την κατάσταση των παραλιών στη Σύρο, παραθέτουμε «απολογιστικές» φωτογραφίες που λήφθηκαν στις 21 και 22 Σεπτεμβρίου 2024, οι οποίες καταγράφουν ότι δεν άλλαξε το παραμικρό σε σχέση με αυτά που είχαμε αποτυπώσει στην αναφορά μας (τον Ιούλιο του 2024).
Σημείωση 2η: Υπάρχουν και καλά νέα: επιχειρηματίας από τη Βάρη (ο δικαιούχος της παραχώρησης No3) επικοινώνησε μαζί μας και, κατόπιν εποικοδομητικού διαλόγου, συμφωνήσαμε να επιχειρήσουμε από κοινού να φυτέψουμε και να φροντίσουμε νέα αρμυρίκια στη θέση των παλιών που εκριζώθηκαν μπροστά από την επιχείρησή του. Τον ευχαριστούμε.
26.09.2024
Το Διοικητικό Συμβούλιο
