Η περιοχή στο λόφο όπου οι αρχές μετακινούν ποσότητες εδάφους, όπως φωτογραφήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. Δεκάδες σκηνές βρίσκονται ακόμη στημένες στο πρώην πεδίο βολής. © 2021 DunyaCollective
Άρθρο του thepressproject : Βαριές ευθύνες και αδιαφορία της κυβέρνησης για τους κινδύνους από τον μόλυβδο στο Καρά Τεπέ
Με ένα μακροσκελές κείμενο -εν είδει ερωτήσεων και απαντήσεων- για την επικινδυνότητα της κατάστασης που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες που παραμένουν μέχρι και σήμερα στο Καρά Τεπέ παρά το γεγονός πως η ίδια η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει παραδεχθεί δημοσίως πως βρέθηκε επικίνδυνη συγκέντρωση μολύβδου, το Human Rights Watch εκθέτει ακόμα περισσότερο την κυβέρνηση και το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, τονίζοντας πως τα αποτελέσματα καταδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη για περαιτέρω ελέγχους και μέτρα ασφαλείας.
Στα τέλη του περασμένου Ιανουαρίου, και με καθυστέρηση πλέον των τρεισήμισι μηνών, το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου επιβεβαίωσε το αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του Al Jazeera και τις δραματικές ανακοινώσεις ανθρωπιστικών φορέων για τον κίνδυνο δηλητηρίασης των προσφύγων από μόλυβδο στο πρώην στρατόπεδο βολής του Καρά Τεπέ. «Φόβοι για δηλητηρίαση από μόλυβδο σε ελληνικό προσφυγικό καμπ χτισμένο σε πεδίο βολής» ήταν ο τίτλος του ρεπορτάζ τον περασμένο Οκτώβριο, και έκτοτε, πλήθος οργανώσεων και φορέων κατήγγειλαν την ελληνική κυβέρνηση, μέχρι εκείνη να προχωρήσει στην προ εβδομάδων επιβεβαίωση της εγκληματικής πραγματικότητας, επιχειρώντας παράλληλα να διασκεδάσει τις εντυπώσεις.
Στο σχετικό δημοσίευμα περιλαμβάνονταν φωτογραφίες από σφαίρες και βλήματα που βρέθηκαν στον χώρο του καταυλισμού από πρόσφυγες, φιλοξενώντας και δηλώσεις προσφύγων που βρήκαν κυριολεκτικά κάτω από τις σκηνές τους μερικές από αυτές. «Δεν είναι απλώς οι σφαίρες, είναι τα θραύσματα σε σκόνη που κάθονται στην ατμόσφαιρα» ανέφερε ένας καθηγητής περιβαλλοντικής τοξικολογίας του Ινστιτούτου Γενετικής του Λιντς της Αγγλίας, του οποίου οι δηλώσεις φιλοξενούνται στο δημοσίευμα. «Ο μόλυβδος αποδυναμώνεται πολύ αργά, έτσι οι περιοχές αυτές (σ.σ. στρατόπεδα βολής) μπορεί να είναι επικίνδυνες για δεκαετίες, κι ακόμα περισσότερο, και η επιβλαβής επίδραση του μολύβδου είναι αναμφισβήτητη» αναφέρει ακόμα ο Άλαστερ Χέη.
«Συνελέγησαν 12 δείγματα, εκ των οποίων τα 11 βρίσκονταν σε χώρους του ΚΥΤ που φιλοξενούνται αιτούντες άσυλο και το 12ο από χώρο διοίκησης, εκτός οικιστικής χρήσης. Όλα τα δείγματα εντός οικιστικής περιμέτρου (δηλ. τα 11) είχαν δεδομένα συγκέντρωσης μόλυβδου κάτω από τα διεθνή όρια για οικιστική χρήση. Στο 12ο δείγμα εδάφους, που ελήφθη από σημείο εκτός οριοθετημένης (κατοικημένης) περιοχής, τα δεδομένα συγκέντρωσης μολύβδου ήταν πάνω από τα ανωτέρω αποδεκτά όρια» ανέφερε μεταξύ άλλων το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου τον περασμένο Ιανουάριο.
Έναν μήνα σχεδόν από την ανακοίνωση του υπουργείου, το Human Rights Watch επανέρχεται στο ζήτημα, καταγγέλλοντας την ελληνική κυβέρνηση πως υποβαθμίζει τον κίνδυνο από τον μόλυβδο στον καταυλισμό που βρίσκεται στο πρώην πεδίο βολής. Όπως αναφέρει, «η ελληνική κυβέρνηση υποβαθμίζει τον κίνδυνο δηλητηρίασης από μόλυβδο σε καταυλισμό μεταναστών, που έστησε εν μέρει πάνω σε πεδίο βολής στη Λέσβο, προκειμένου να δικαιολογήσει τη δική της ανεπαρκή δράση, ανέφερε το Human Rights Watch σε έγγραφο με ερωτήσεις και απαντήσεις το οποίο δημοσιεύθηκε σήμερα», παραθέτοντας ένα μακροσκελές κείμενο με ερωτήματα και απαντήσεις.
Η ανάλυση της Human Rights Watch και των εμπειρογνωμόνων που ανέλυσαν τους ελέγχους στους οποίους προέβη η ελληνική κυβέρνηση δείχνει την ανάγκη για άμεσες και ολοκληρωμένες δοκιμές του εδάφους, αιματολογικές εξετάσεις για τα μικρά παιδιά και μέτρα ασφαλείας για τον περιορισμό των σοβαρότερων κινδύνων για την υγεία.
«Στις επτά εβδομάδες που έχουν μεσολαβήσει από τη λήψη των αποτελεσμάτων των ελέγχων τα οποία έδειχναν μη ασφαλή επίπεδα μολύβδου, η ελληνική κυβέρνηση έλαβε ελάχιστα μέτρα και τώρα εξακολουθεί να υποβαθμίζει τον κίνδυνο και την ανάγκη για περαιτέρω μέτρα», είπε η Belkis Wille, ανώτερη ερευνήτρια σε θέματα κρίσης και συγκρούσεων της Human Rights Watch. «Η έκθεση στον μόλυβδο μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη και η κυβέρνηση οφείλει να εισακούσει τους εμπειρογνώμονες περιβαλλοντικής υγείας, οι οποίοι εισηγούνται την άμεση δράση για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση του πλήρους κινδύνου για τους κατοίκους και τους εργαζομένους στο καταυλισμό καθώς και για τον περιορισμό της βλάβης».
Ακόμα, σημειώνεται πως στις 27 Ιανουαρίου 2021 η ελληνική κυβέρνηση δημοσίευσε έκθεση με τα αποτελέσματα περιορισμένων ελέγχων της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) που πραγματοποιήθηκαν στον καταυλισμό τον Νοέμβριο του 2020. Η Human Rights Watch μοιράστηκε αυτά τα αποτελέσματα με δύο εμπειρογνώμονες σε θέματα περιβάλλοντος και με μία εμπειρογνώμονα γιατρό με εξειδίκευση στον μόλυβδο. Οι εμπειρογνώμονες ανέφεραν ότι ο έλεγχος που πραγματοποιήθηκε δεν ήταν επαρκής για να αξιολογήσουν πλήρως την έκταση και τη σοβαρότητα της μόλυνσης από μόλυβδο στον καταυλισμό. Σημείωσαν επίσης ότι βασικά στοιχεία της μεθοδολογίας δεν έχουν περιγραφεί με σαφήνεια. Οι δύο εμπειρογνώμονες σε θέματα περιβαλλοντικής υγείας ανέφεραν ότι επιπλέον η έκθεση εφαρμόζει λάθος πρότυπα σε ορισμένα από τα αποτελέσματα του δείγματος, κατά τρόπο που να οδηγεί σε ένα πιο θετικό συμπέρασμα από ό,τι στοιχειοθετούν τα ευρήματα.
Όπως αναφέρει το HRW, η έκθεση της ελληνικής κυβέρνησης επιβεβαίωσε την παρουσία μόλυνσης από μόλυβδο σε ορισμένες περιοχές του προσωρινού καταυλισμού μεταναστών στο Μαυροβούνι στη Λέσβο, όπου διαμένουν 6.900 γυναίκες, άνδρες και παιδιά. Η Human Rights Watch έστειλε επιστολή στην ελληνική κυβέρνηση στις αρχές Νοεμβρίου καλώντας την να προβεί σε ελέγχους στον χώρο, καθώς 21.000 τετραγωνικά μέτρα του καταυλισμού, σύμφωνα με την κυβέρνηση, είχαν χρησιμοποιηθεί ως πεδίο βολής από το 1926 μέχρι να ανοίξει ο καταυλισμός τον Σεπτέμβριο του 2020. Τα πεδία βολής αναγνωρίζονται ευρέως ως χώροι μολυσμένοι από μόλυβδο, ο οποίος είναι εξαιρετικά τοξικός, ιδίως για τα παιδιά και τις εγκύους. Το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση ανέθεσε τη διενέργεια ελέγχων εδάφους και στη συνέχεια δημοσίευσε τα αποτελέσματα αποτελεί θετικό και απαραίτητο βήμα για την προστασία της υγείας των διαμενόντων και του προσωπικού, ανέφερε η Human Rights Watch. Μετά τη δημοσίευση, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε επίσης να λάβει ορισμένα μέτρα περιορισμού, τα οποία είναι θετικά και θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή άμεσα.
Πέρα από αυτές τις δεσμεύσεις, η Human Rights Watch παροτρύνει τις ελληνικές αρχές να προχωρήσουν επειγόντως σε περαιτέρω ολοκληρωμένους ελέγχους εδάφους για την αξιολόγηση της έκτασης και της σοβαρότητας της μόλυνσης από μόλυβδο σε ολόκληρο τον καταυλισμό. Οι αρχές οφείλουν να ενημερώνουν τους διαμένοντες, ιδίως όσους έχουν μικρά παιδιά ή εγκυμονούν ή θηλάζουν, σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με την έκθεση σε μόλυβδο, να προσφέρουν δωρεάν αιματολογικό έλεγχο των επιπέδων μολύβδου στα μικρά παιδιά που ζουν κοντά στις πληγείσες περιοχές και να επιτραπεί σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες να επιθεωρήσουν τα σχέδια ελέγχων και τα μέτρα για τον περιορισμό των κινδύνων για την υγεία.
Η ανάλυση της Human Rights Watch και των δύο εμπειρογνωμόνων της έκθεσης της ΕΑΓΜΕ αποκαλύπτει ότι η προσέγγιση της κυβέρνησης αναφορικά με τους ελέγχους ήταν ανεπαρκής για την πλήρη αξιολόγηση της έκτασης και της σοβαρότητας της μόλυνσης από μόλυβδο στον καταυλισμό. Για παράδειγμα, όταν ένας ερευνητής που συμμετείχε στον έλεγχο ρωτήθηκε σε συνάντηση μη κυβερνητικών ομάδων την 1η Φεβρουαρίου γιατί ελήφθησαν μόνο τρία δείγματα εδάφους από περιοχές που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης – το πεδίο βολής– δήλωσε ότι ο έλεγχος του Νοεμβρίου επρόκειτο να αποτελέσει μια αρχική «διερεύνηση» του καταυλισμού για επίπεδα μολύβδου και όχι ολοκληρωμένο έλεγχο της περιοχής. Δεν έχει πραγματοποιηθεί κανένας περαιτέρω έλεγχος.
Η έκθεση της ΕΑΓΜΕ επίσης δεν απαντά σε ερωτήματα σχετικά με τη μεθοδολογία δειγματοληψίας και το ιστορικό του εδάφους. Κατά τη διεξαγωγή περαιτέρω ελέγχων, η κυβέρνηση οφείλει να διασφαλίσει ότι όλες οι σχετικές πληροφορίες σχετικά με το ιστορικό του εδάφους θα κοινοποιούνται στους ερευνητές και ότι η πλήρης μεθοδολογία θα δημοσιοποιείται μαζί με τα αποτελέσματα.
Η Human Rights Watch προβληματίζεται, επίσης, για το γεγονός ότι η κυβέρνηση υποβαθμίζει τον κίνδυνο αυξημένων επιπέδων μολύβδου που εντοπίζονται σε δύο από τα δείγματα, «MAV-1» και «MAV-12», παραθέτοντας εσφαλμένα λιγότερο αυστηρά ελληνικά πρότυπα, τα οποία ισχύουν για βιομηχανικές περιοχές και όχι για κατοικημένη περιοχή καταυλισμού στη μία περίπτωση, καθώς και τα ελληνικά πρότυπα για οικιστική χρήση αντί για τα πρότυπα για παιδότοπους στην άλλη περίπτωση.
Παρά τους σοβαρούς περιορισμούς της μελέτης, η κυβέρνηση χρησιμοποίησε την έκθεση για να υποστηρίξει τον ισχυρισμό της ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από μόλυβδο στον καταυλισμό στη θέση Μαυροβούνι, συμπεριλαμβανομένου σε δηλώσεις στα μέσα ενημέρωσης, ενός «non-paper» που διανεμήθηκε μαζί με την έκθεση και μιας παρουσίασης της σύνοψης των πορισμάτων για τις μη κυβερνητικές ομάδες, καθώς και όσων εργάζονται στον καταυλισμό. Αντ’ αυτού, οι αρχές όφειλαν να ενημερώνουν τους διαμένοντες και το προσωπικό σχετικά με τους κινδύνους δηλητηρίασης από μόλυβδο και τις εν εξελίξει δοκιμές και μέτρα μετριασμού, αναγνωρίζοντας το υφιστάμενο έλλειμμα γνώσης.
Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να διενεργήσει άμεσα πρόσθετους ολοκληρωμένους ελέγχους στις περιοχές που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης για να συνδράμει στην ανάπτυξη κατάλληλων μέτρων αποκατάστασης, ανέφερε η Human Rights Watch. Αυτοί θα πρέπει να περιλαμβάνουν το έδαφος πέριξ διαφόρων τοίχων που προηγουμένως βρίσκονταν εντός της περιοχής, καθώς και την περιοχή νοτίως του δείγματος «MAV-1», όπου θα είχαν προσγειωθεί τα βλήματα του πεδίου βολής. Πριν από τους ελέγχους, είναι ζωτικής σημασίας η κυβέρνηση να μοιραστεί όλο το εύρος των εργασιών της με διεθνείς εμπειρογνώμονες για τη συμβολή τους στους επιτόπιους ελέγχους, στη συλλογή και στον έλεγχο δειγμάτων και στα ενδεχόμενα μέτρα αποκατάστασης.
Έως ότου οι έλεγχοι μετά την αποκατάσταση αποδείξουν ότι το έδαφος στην περιοχή είναι ασφαλές, οι αρχές του καταυλισμού θα πρέπει να απομακρύνουν τον διοικητικό τομέα που βρίσκεται κοντά στο «MAV-1», να αφαιρέσουν τα αντίσκηνα από την περιοχή του «MAV-12» και να περιφράξουν τις περιοχές όπου εντοπίστηκε μολυσμένο έδαφος κοντά στο «MAV-1» και το «MAV-12». Αυτό θα απέτρεπε τα μικρά παιδιά από το να παίζουν εκεί και θα προστάτευε τις εγκύους ή τις θηλάζουσες που κάνουν χρήση των υπηρεσιών, καθώς και το προσωπικό που εργάζεται στον καταυλισμό.
Δεδομένων των υψηλών επιπέδων μολύβδου που παρατηρούνται σε ορισμένες περιοχές του καταυλισμού, η κυβέρνηση θα πρέπει να προσφέρει επειγόντως μια αρχική αιματολογική εξέταση για παιδιά και εγκύους που διαμένουν στον καταυλισμό, καθώς και για το προσωπικό που εργάζεται εκεί, δίδοντας προτεραιότητα στα παιδιά ηλικίας μεταξύ 9 μηνών και 2 ετών που ζούσαν σε αντίσκηνα κοντά στο «MAV-12» ή περνούσαν χρόνο στον διοικητικό τομέα του «MAV-1». Τα άτομα που έχουν μικρά παιδιά ή εγκυμονούν πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τους κινδύνους της έκθεσης σε μόλυβδο και να έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν ερωτήσεις και να ζητούν συμβουλές. Θα πρέπει να τηρούνται πρωτόκολλα για τη συγκατάθεση των γονέων κατόπιν ενημέρωσης για τον έλεγχο των παιδιών τους και θα πρέπει να παρέχονται στους γονείς τα αποτελέσματα των εξετάσεων. Εάν ανιχνευθούν αυξημένα επίπεδα μολύβδου στο αίμα των διαμενόντων στον καταυλισμό ή του προσωπικού, θα πρέπει να υποβληθούν σε επείγουσα θεραπεία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία στηρίζει οικονομικά τον καταυλισμό, θα πρέπει να πιέσει την ελληνική κυβέρνηση να διενεργήσει επειγόντως πλήρεις ελέγχους στις περιοχές που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης προκειμένου να συμβάλει στην ανάπτυξη των μέτρων αποκατάστασης ή να προβεί άμεσα στην ανάθεση πρόσθετων ανεξάρτητων ελέγχων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εξασφαλίσει πλήρη διαφάνεια και να ανακοινώσει δημόσια τα μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία των κατοίκων και των εργαζομένων στον καταυλισμό από κάθε κίνδυνο έκθεσης σε μόλυβδο.
«Μέχρι να διεξαχθούν περαιτέρω έλεγχοι, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζει όποιος διαμένει ή εργάζεται στη δομή του καταυλισμού στο Μαυροβούνι εάν διατρέχει κίνδυνο ή όχι», δήλωσε η Wille. «Αυτό θα πρέπει να αποτελέσει θέμα προβληματισμού για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και για τις ελληνικές αρχές».
Διαβάστε αναλυτικά το κείμενο ερωτήσεων-απαντήσεων του Human Rights Watch για την υπόθεση του μολύβδου στο Καρά Τεπέ στο thepressproject.gr
